ایران با بنا های باشکوه بر جای مانده از تاریخ باشکوهش، طبیعت زیبا و متنوعش، فرهنگ خاصش و جاذبه های بیشمارش یکی از دیدنی ترین و خاص ترین کشور های جهان محسوب می شود. اگر عاشق تاریخ باشید در سفر به ایران تا دلتان بخواهد می توانید بنا های تاریخی ببینید از بنا هایی با قدمت چند هزار سال تا چند صد سال. اگر عاشق طبیعت باشید ایران بهترین جایی است که می توانید به آن سفر کنید چرا که تمامی جلوه های طبیعت از کوه گرفته تا جنگل، کویر، دریا، رودخانه، دشت و... را در خود جای داده است که در کمتر کشوری چنین تنوعی را می توان یافت. اگر می خواهید به یک کشور با فرهنگ غنی و کهن سفر کنید باز هم ایران گزینه ای فوق العاده خواهد بود. ایران در جای جای خود جاذبه های گردشگری بیشماری را جای داده است که از جمله معروف ترین آنها می توان به کاخ های 2500 ساله پرسپولیس و پاسارگاد، سنگ نگاره های چند هزار ساله، جنگل های زیبا، مساجد بی همتا و... اشاره کرد. در ادامه با بگردم همراه باشید تا سری به ایران، این نگین ناشناخته گردشگری جهان بزنیم.

آشنایی با ایران

ایران که تا همین یک صده پیش در جهان با نام "پارس" شناخته می شد کشوری در خاورمیانه است. نام ایران بسیار کهن بوده و به متون اولیه آریایی بر می گردد به طوری که در ابتدا این نام "ائران" تلفظ می شده است. اما کهن ترین سندی که اکنون در دست داریم به کتیبه های 2500 ساله موجود در نقش رستم مربوط می شود که برای نخستین بار شاهنشاهان هخامنشی خود را ایرانی نامیده اند. در آن دوران ایران به صورت "آران" یا "اران" تلفظ می شده است. سپس در دوره شاهنشاهی ایران اشکانی تلفظ نام کشور به "آریان" دگرگون شد و سپس در دوره شاهنشاهی ایران ساسانی بود که نام کشور به شیوه امروزی نزدیک شد و "اِیران" خوانده شد. نام ایران قدیمی ترین نامی است که یک کشور داشته و تاکنون برجای مانده است. تمامی تلفظ های نام ایران از هزاران سال پیش تاکنون به معنای "سرزمین آریاییان" است ولی در بسیاری زمان ها در کنار یک نام دیگر می آمده است. برای مثال در دوره هخامنشی نام کشور به صورت "اران خشروئثه" بود که به معنای "شاهنشاهی ایران" بوده است. یا در دوران ساسانی نام کشور به صورت " اِیرانشَتر" بوده است که باز هم همان معنای شاهنشاهی ایران است.

با این حال تا پیش از دوره پهلوی در جهان ایران را با نام پارس یا پرشیا می شناختند. شناختن ایران با نام پارس ریشه ای چند هزار ساله دارد و از آنجا نشات می گیرد که در نخستین متون غربی که توسط یونانیان باستان نوشته شده، زمانی که می خواستند به ایران اشاره کنند آن را به قوم غالب آن یعنی پارس ها می شناختند. پارس تا سال 1935 نام رسمی کشور در مجامع بین المللی بود ولی در این سال رضا شاه پهلوی از همه کشور های جهان خواست نام ایران را جایگزین نام پارس کنند. این تغییر نام باعث شد بخش زیادی از تاریخ ایران از اذهان مردم جهان پاک شود. از این رو دیگر بسیاری از مردم جهان نمی دانستند که نام هایی مانند امپراتوری پارس، فرش پارسی، هنر پارسی، شعر پارسی، شیر پارسی و... به کجا اشاره دارد و همین موضوع سبب یک فاصله بین ایران کنونی و تاریخ و فرهنگش در میان دیگر ملل جهان شد.

زبان مردم ایران پارسی است که اکنون به نام فارسی شناخته می شود. این زبان شاخه ای از زبان های هند و اروپایی است که در حال حاضر به خط ابجد نوشته می شود. بخش عمده ایرانیان از نژاد آریایی هستند و اغلب ایشان خود را از قوم پارس می دانند. با این حال نژاد های دیگری نیز در ایران زندگی می کنند که از جمله آنها می توان به ترک ها و عرب ها اشاره کرد که البته در اقلیتند. ایران از تاریخی ترین کشور های جهان محسوب می شود و از محدود کشور هایی است که مردمانش از آغاز پیدایش تمدن در آن زندگی می کرده اند و تاکنون نیز در آن ساکن هستند. در واقع شاید چنین کشور هایی که مردمش تا این اندازه ریشه در خاک خود داشته باشند در جهان به اندازه انگشتان یک دست نیز نباشد. تاریخ ایران بسیار کهن تر از آن است که بتوان بازه ای برای آن تعریف کرد ولی تا جایی که می دانیم تمدن و شهرنشینی در ایران حداقل 7000 سال قدمت دارد که از هر کشور دیگری در جهان بیشتر است.

ایران در جهان با محصولات منحصر به فردش شناخته می شود که یا کاملا منحصر به فرد هستند یا بهترین نمونه های آنها در ایران تولید می شود. از جمله این محصولات می توان به فرش ایرانی، زعفران، خشبکار، خاویار و... اشاره کرد. ایران کشوری با تنوع جغرافیایی بسیار بالاست به طوری شمال این کشور با جنگل های انبوه پوشیده شده، در مرکزش گرم ترین کویر های جهان قرار دارد، در غرب و شمالش کوه های سر به فلک کشیده ای قرار دارد، در شرق و جنوب غربش جلگه های همواره قرار دارد و... همین موضوع باعث شده ایران کشوری به غایت متنوع باشد به طوری که تقریبا هر پدیده زمین شناسی را که بخواهید می توانید در این سرزمین پیدا کنید. ایران در قرون گذشته قلمرویی بسیار وسیع تر از قلمرو فعلی خود داشته است و بخش عمده غرب آسیا جزئی از خاک این کشور محسوب می شده است که در بازه هایی از تاریخ تا شمال آفریقا و شرق اروپا نیز پیش رفت.

تقسیمات کشوری ایران به صورت استانی است و تمرکزگرایی بر اداره کشور حاکم است. بدین صورت که ایران 31 استان دارد و همه استان ها به پایتخت پاسخگو هستند و از این رو ایران به هیچ عنوان کشوری فدرال محسوب نمی شود. حکومت ایران نوعی خاص از حکومت دینی است که در کشور های دیگر نمونه ای برای آن نیست. در این حکومت یک فرد روحانی به عنوان "ولی فقیه" در صدر کشور قرار دارد که نه تنها فرمانروای سیاسی کشور محسوب می شود بلکه بالاترین مقام دینی و همچنین بالاترین مقام نظامی نیز محسوب می شود. وی توسط مجلسی از روحانیون شیعه انتخاب می گردد و دوره تصدی وی فاقد محدودیت زمانی است. در مرحله پایین تر از وی نیز رییس جمهور قرار دارد که با رای مستقیم مردم انتخاب می شود. در ایران تفکیک قوا به شیوه غربی وجود نداشته و حکومت چیزی بین ریاستی و نیمه ریاستی است. برای مثال وزرا باید از مجلس تایید صلاحیت بگیرند و در صورتی که کارشان را به خوبی انجام ندهند برکنار خواهند شد.

بیش از 99 درصد مردم ایران مسلمان هستند و بخش عمده آنان یعنی چیزی در حدود 90 درصد پیرو مذهب شیعه دوازده امامی می باشند. با این حال اقلیت های دینی همچون زتشتیان، مسیحیان و یهودیان نیز در ایران زندگی می کنند که تعدادشان بسیار کم است. همانطور که گفتیم حکومت ایران یک حکومت دینی بوده و از این رو قوانین اسلامی در ایران حاکم است. در مورد این قوانین تا جایی که به گردشگری مربوط می شود شامل حفظ ظواهر اسلامی همچون پوشش مناسب خانم ها، نخوردن مشروبات الکلی، عدم رابطه نزدیک دو جنس مخالف و... می شود. عدم رعایت این قوانین در ایران جرم بوده و مجازات دارد. از عمده ترین شهر های گردشگری ایران می توان به شیراز، اصفهان، تهران، یزد و شهر های شمالی اشاره کرد.

ایران پیش از شاهنشاهی

قدمت سکونت انسان در ایران نزدیک به قدمت خود انسان است. ایران محلی بود که انسان های هوشمند و نئاندرتال برای نخستین بار با یکدیگر ملاقات کردند. اما اگر از آن دوران بگذریم باید به حدود 8000 سال پیش و تمدن سیلک میرسیم. سیلک تپه ای نزدیک کاشان است که در واقع یک زیگورات ویران شده است. این تپه باستانی نخستین محل زندگی شهرنشینی در ایران به شمار می رود و از این اینجاست که مردم ایران زندگی کوچ نشینی را کم کم کنار گذاشتند و برای نخستین بار یکجا نشین شده اند. چند سالی که به جلو برویم یعنی در 7500 سال پیش تمدن شوش بنیاد نهاده شد. شوش شهری در جنوب غربی ایران است که در استان خوزستان امروزی واقع شده است. این شهر در هفت هزار سال پیش پرچمدار علم و تمدن بشری در جهان بود و آثار شگفت انگیزی از آن دوره در این شهر برجای مانده است که از جمله مهمترین آنها زیگورات چغازنبیل است.

در سویی دیگر از ایران یعنی در سیستان، در حدود 5000 سال پیش بود که تمدن شهر سوخته پدید آمد. شهر سوخته از پیشرفته ترین تمدن های زمان خود به شمار می رفته است و تاکنون اختراعات و اکتشافات شگفت انگیزی از آن شده است. از جمله مهمترین آنها جراحی موفقیت آمیز مغز در شهر سوخته است. در حدود 4700 سال پیش پادشاهی "اوان" در جنوب غربی ایران شکل گرفت و اینگونه بود که تمدن ایلام باستان به وجود آمد که شوش پایتخت آن بود. تاریخ ایلام به سه دوره باستان، میانه و نو تقسیم می شود. ایلامیان در طول دوره فرمانروایی خود با حکومت های متخاصمی همچون آشوریان رودرو بودند و نبرد های فراوانی بین آنها و آشوریان در گرفت. مهمترین اثری که از پادشاهی ایلام برجای مانده است، زیگورات چغازنبیل است که قدمتی 3200 ساله داشته و در دوره ایلام میانه ساخته شده است.

اما آریاییان از کجا وارد تاریخ ایران شدند؟ شاید بهترین جواب این باشد که آراییان از جایی وارد تاریخ ایران نشدند و از ابتدا در ایران بودند. شواهد باستان شناسی و زبان شناسی نشان می دهد مردمی که در غرب ایران می زیستند و با نام "گوتی" شناخته می شدند احتمالا ریشه مشترک آریاییان ایرانی و همچنین ژرمن ها باشند. در هر صورت باید به دوران سه قوم بزرگ آرایی یعنی ماد ها، پارس ها و پارت ها برسیم. این سه قوم به ترتیب در شمال غربی، جنوبی غربی و شمال شرقی ایران استقرار یافتند و هر یک برای خود حکومتی محلی ساختند. ماد ها در این بین بیش از دیگر اقوام در معرض یورش همسایه قدرتمند خود یعنی آشور بودند. نهایتا در هزاره اول پیش از میلاد، ماد ها برای اینکه بتوانند در برابر آشوریان بایستند با یکدیگر متحد شدند. سپس دیگر قبایل آریایی همچون پارس ها نیز با ماد ها متحد شدند. در سال 727 پیش از میلاد بود که آریاییان با توافق با یکدیگر، بزرگ ماد ها یعنی "دیاکو" را به پادشاهی انتخاب کردند تا اینگونه نخستین فرمانروایی متحد آریاییان ایران شکل گیرد.

در سال 625 پیش از میلاد یعنی 2646 سال پیش قدرتمند ترین شاه ماد ها یعنی "هووخشتره" به سلطنت رسید. هووخشتره توانست اوضاع ایران را سر و سامان دهد و قبایل را بیش از پیش با هم متحد سازد. او ارتشی منظم ایجاد کرد و دشمنان را در هر سوی کشور شکست داد. هووخشتره از مهمترین دشمن ایران یعنی آشور نیز غافل نبود. هووخشتره با شاه بابل متحد شد و اینگونه وارد جنگ با آشوریان شد. نیرو های متحد ایران و بابل توانستند در جنگی که 18 سال به طول انجامید آشور را شکست دهند. نقطه اوج این جنگ در سال 612 پیش از میلاد بود که نیرو های متحد ایران و بابل توانستند شهر نینوا، پایتخت آشور را تصرف کنند. با نابودی آشور قلمرو آن بین ایران و بابل تقسیم شد. در این زمان امپراتوری ایران مادی به قدرتمند ترین کشور جهان بدل گشت و از نظر وسعت قلمرو بر تمامی رقبا برتری یافت. پس از هوخشتره و در سال 585 پیش از میلادی، فرزندش "ایشتوویگو" به سلطنت رسید که آخرین شاه ماد بود.

شاهنشاهی هزار ساله

در دوران ایشتوویگو، دختر او یعنی "ماندانا" با پادشاه پارس ها یعنی کامبیز (کمبوجیه اول) ازدواج کرد. حاصل این ازدواج فرزندی شد که او را "کوروش" نام نهادند. اطلاعات زیادی از دوران کودکی کوروش نداریم ولی میدانیم که به دلایلی ایشتوویگو فرمان قتل کوروش خردسال را صادر کرده بود که البته موفق نشد و کوروش به طور مخفیانه زندگی کرد و به سن جوانی رسید. کوروش سپس به نزد پدر در پارس برگشت. کوروش که میدید کشور زیر سلطه ایشتوویگو در مسیر اشتباهی قرار دارد دست به قیام زد. کوروش در سال 559 و پس از پدرش به پادشاهی پارس رسید. شاه جوان پارس قیامی عظیم را بر علیه ایشتوویگو به راه انداخت و بخش زیادی از کشور او را در این قیام همراهی کردند. نهایتا نبرد هایی بین سربازان وفادار به ایشتوویگو و شاه بزرگ رخ داد که نتیجه آن پیروزی پارس ها و سقوط هگمتانه، پایتخت پادشاهی ایران مادی ، به دست کوروش بزرگ بود. در اینجا بود که شاهنشاهی هزار ساله ایران آغاز شد.

کوروش بزرگ به عنوان شاهنشاه ایران تاج بر سر گذاشت و شاهنشاهی ایران هخامنشی را به عنوان نخستین امپراتوری تاریخ بشر پایه گذاری کرد. در این زمان کشور های همسایه ایران یعنی لیدی، بابل و مصر به ایران اعلان جنگ دادند. شاهنشاه ایران ابتدا رو به لیدی نهاد و در طی نبرد هایی بزرگ و خونین که مهمترین آنها "نبرد تیمبرا" بود که در دسامبر 547 پیش از میلادی رخ داد، قوای لیدی به فرماندهی کرزوس، شاه لیدی، را شکست داد. سپس رو به سارد، پایتخت لیدی، گذاشت و با تصرف این شهر به عمر حکومت لیدی پایان داد. شاهنشاه ایران با کروزوس که شکست خورده بود به نیکی و بزرگوارانه رفتار نمود و نه تنها او را مجازات نکرد بلکه وی را به یکی از ملازمان و مشاوران خود تبدیل کرد. شاهنشاه سپس رو به بابل گذاشت.

جنگ با بابل در سال 540 پیش از میلاد آغاز شد و با نبرد های خونینی پی گرفته شد. مهمترین این نبرد ها، "نبرد اوپیس" بود که در سال 539 پیش از میلاد رخ داد ارتش شاهنشاهی ایران قدرتمندانه ارتش بابل به فرماندهی نبونید، پادشاه این بابل، را شکست داد. در همین سال بابل به محاصره درآمد ولی شهر با درایت کوروش بزرگ با کمترین درگیری تسلیم شد. نهایتا در 29 اکتبر سال 539 پیش از میلاد، مصادف با هفتم آبان ماه، کوروش بزرگ وارد بابل شد. مردم بابل منتظر بودند مطابق عرف معمول کشور گشایی های آن دوران، کشتار شوند، خانه هایشان غارت شود و زنانشان به اسارت برده شوند. اما کوروش بزرگ با مردم چنان به نیکی رفتار نمود که همگان را شگفت زده کرد. او همه مردم را در دین خود آزاد گذاشت، هیچ تعرضی به مردم نشد، همه در امنیت به زندگیشان ادامه دادند و با همه به احترام رفتار شد. شاهنشاه سپس یهودیان در اسارت را آزاد ساخته و به اورشلیم که حالا جزئی از قلمرو شاهنشاهی ایران بود فرستاد

پس از فتح بابل نبونید منتظر بود مطابق رسم معمول آن زمان زنده زنده سوزانده شود یا تکه تکه شود و هر تکه اش برای عبرت به یکی از دروازه های شهر آویزان شود. ولی شاهنشاه کوروش بزرگ او را به حضور خواست و با ملاطفت بسیار با او رفتار نمود. شاهنشاه سپس نبونید را به حکومت کرمان منصوب کرد! نوشته اند رفتار کوروش بزرگ با مردم به گونه ای بود که مردم نمیخواستند کسی جز کوروش بر آنها حکومت کند. کوروش بزرگ فرمان داد قوانین رعایت حقوق مردم را بر استوانه ای کنده کاری کنند که همان منشور کوروش است. این منشور نخستین اعلامیه حقوق بشر است که اعلامیه جهانی حقوق بشر در بسیاری موارد از آن الهام گرفته است. کوروش بزرگ، بزرگترین امپراتوری که جهان به خود دیده بود را تاسیس کرد و به نخستین امپراتور جهان تبدیل شد. شاهنشاه بزرگ در سال 530 پیش از میلاد چشم از جهان فروبست. دقیقا نمیدانیم کوروش بزرگ به چه دلیلی درگذشت.

پس از کوروش بزرگ، فرزندش کمبوجیه به تخت شاهنشاهی ایران تکیه زد. کمبوجیه موفق به فتح یکی از کهن ترین کشور های جهان یعنی مصر شد و مصریان نیز او و دیگر شاهنشاهان پس از کمبوجیه را به عنوان فرعون (که نزد مصریان مقامی نیمه خدایی داشت) پذیرفتند. پس از کمبوجیه گئومات مغ خود را بردیا، پسر کوچک کوروش بزرگ معرفی کرد و به تخت نشست اما به زودی توسط داریوش، بزرگ پارس ها و بزرگان کشور به زیر کشیده شد و کشته شد. سپس داریوش بزرگ بر تخت نشست. داریوش بزرگ دامنه فتوحات شاهنشاهی ایران را به اروپا برد و تا رومانی و جنوب اوکراین امروزی را فتح کرد. در دوران داریوش بزرگ بود که تخت جمشید ساخته شد. در این دوران مسیر رشد و ترقی ایران هموار تر از هر زمان دیگری بود و شاهنشاهی در اوج قدرت و عظمت قرار داشت. در دوران داریوش بزرگ تقریبا نیمی از جهان شناخته شده زیر فرمان شاهنشاه ایران بود و داریوش بزرگ به نخستین کسی بدل شد که بر سه قاره حکومت کرد.

در سال 486 داریوش بزرگ درگذشت و فرزندش خشایارشاه به سلطنت رسید. خشایارشاه به یونان لشکرکشی کرد و پس از شکست دادن نیروی متحد یونانیان و پس از پیروزی در نبرد بزرگ آرتمیزیوم، آتن را که مهمترین دولت شهر یونان بود تصرف کرد. در دو قرن بعد اقتدار شاهنشاهی ایران همچنان حفظ شد تا اینکه در سال 330 پیش از میلاد بود که پس از مدتی هرج و مرج شاهنشاهی ایران هخامنشی از میان رفت. تاریخ نگاران معمولا حمله اسکندر مقدونی را دلیل فروپاشی ایران هخامنشی میدانند ولی اکنون مشخص شده چنین حمله ای نمیتواند دلیل فروپاشی بوده باشد و گویا هخامنشیان با شورش دیگر قوم ایرانی یعنی پارت ها از میان رفتند. به هر روی در سال 247 پیش از میلاد شاهنشاهی ایران اشکانی تاسیس شد. اشکانیان تلاش کردند جای هخامنشیان را پر کنند.

در سال 92 پیش از میلاد شاهنشاهی ایران و جمهوری روم همسایه شدند. در سال 53 پیش از میلاد رومیان در صدد تصرف ایران برآمدند و کراسوس، کنسول بزرگ روم ارتش این کشور را به سوی ایران فرماندهی کرد. در مقابل شاهنشاه ارد دوم، سردار اسپهبد رستم سورن پهلو، نامور به سردار سورنا را به مقابله رومیان فرستاد. در نبرد بزرگی که بین دو سپاه در گرفت با نام "نبرد کاره" شناخته می شود، ارتش شاهنشاهی به فرماندهی سردار سورنا، ارتش روم را در هم شکست. کراسوس در جنگ کشته شد سرش را برای شاهنشاه فرستادند. در سال های بعد جنگ های فراوانی بین ایران و جمهوری روم و سپس امپراتوری روم به وقوع پیوست که تا پایان دوره ساسانیان نیز ادامه داشت. در سال 224 بعد میلادی پارس ها به رهبری اردشیر بابکان، از نوادگان هخامنشیان، بر شاهنشاه اردوان پنجم شوریدند. نهایتا در نبرد دشت هرمزگان بود که ارتش ساسانی و اشکانی در برابر هم قرار گرفتند و ساسانیان پیروز شدند.

با به تخت نشستن شاهنشاه اردشیر بابکان، دومین دوره شاهنشاهی پارس ها بر ایران آغاز شد. با اینکه از هزاران سال پیش ایرانیان پیرو دین مزدیسنا بودند ولی در دوره ساسانیان و فرمانروایی اردشیر اول مزدیسنا دین رسمی کشور شد. پس از اردشیر بابکان فرزندش، شاپور بزرگ یکم به تخت نشست و قلمرو شاهنشاهی ایران را از شرق به چین رساند و پس از نبرد های متعددی با رومیان قلمرو ایران را از غرب به دریای مدیترانه رساند. شاپور بزرگ یکم در نبرد های متعددی رومیان را شکست داد که یکی از مهمترین آنها نبرد ادسا بود که در آن امپراتور والریان اسیر شد. شاپور بزرگ دستور داد صحنه به خاک افتاد امپراتور روم در برابر شاهنشاه ایران را بر نقش رستم نقش کنند. در سال های بعد شاهنشاهانی همچون اهورمزد اول، بهرام اول، دوم و سوم، نرسه و اهورمزد دوم بر تخت نشستند. در سال 309 میلادی شاهنشاه شاپور بزرگ دوم متولد شد که از بدو تولد شاه بود. شاهنشاه شاپور بزرگ به تحکیم مرز های ایران پرداخت و ارتش ایران را از هر زمان دیگری مجهز تر کرد. شاپور بزرگ جنگ های بسیاری با رومیان، عرب ها و ترک ها داشت که در تمامی آنها به پیروزی رسید.

در این سال ها ایران زیر فرمان شاهنشاهان ساسانی به ابرقدرتی بی رقیب بدل شد. در این دوره ایران سرآمد علوم مختلف از جمله پزشکی، نجوم، فلسفه و... بود. این دوره همچنین با شکوفایی هنری ایران همراه شد و هنر ایران در زمینه های مختلفی به خصوص موسیقی به اوج خود رسید. ولی در سال های انتهایی دوران ساسانیان یعنی در دوره شاهنشاهی خسرو پرویز، در زمانی که ایران درگیر جنگ با رومیان بود و میرفت تا امپراتوری روم را برای همیشه از میان بردارد، شیرویه، پسر شاهنشاه که مادری رومی داشت بر شاهنشاه شورید و خسرو پرویز را به قتل رساند. از این زمان دیگر ایران روی آرامش ندید. در سراسر کشور شورش برپا شد. بخش های مختلف ایران ادعای استقلال کردند و از فرمان تیسفون سرباز زدند. وضعیت به گونه ای آشفته شد که در چهار سال 10 نفر بر تخت شاهنشاهی نشستند که از جمله دو دختر خسرو پرویز از آنها بودند.

وضعیت آشفته کشور پس از این کودتا باعث شد همه چیز از دست شاهنشاهان بیرون برود. چندین سال پیاپی هیچ مالیاتی گرفته نشده بود، ارتش از هم پاشیده بود، هر کس در جایی سر به شورش گذاشته بود، هر کس تاج بر سر می گذاشت اندک زمانی بعد کشته می شد و اینگونه ایران در لبه پرتگاه قرار گرفت. در این زمان ایران که همچون شیری پاره پاره بود مورد هجوم عرب هایی قرار گرفت که به شوق غارت و غنیمت به ایران حمله کردند. حمله آنها یک حمله کلاسیک نبود بلکه حمله ای غارت گونه بود. ارتش ایران که دیگر چیزی از آن نمانده بود عملا توان دفاع از کشور را نداشت و در آن زمان هر کسی دیگر هم به کشور حمله میکرد نتیجه همانی می شد که شد. نهایتا عرب ها بر ایران مسلط شدند ولی بازماندگان ساسانیان هرگز تسلیم نشدند و در شمال ایران به نام دودمان دابویگان و پادوسبانیان به حکومت ادامه دادند.

پایان شاهنشاهی

در قرن نهم میلادی طاهریان به عنوان نخستین حکومت ایرانی بعد از حمله اعراب توانستند بخش های زیادی از ایران را زیر یک پرچم متحد کنند. در سال 861 صفاریان به حکومت رسیدند و زبان پارسی و فرهنگ ایرانی را از زوال نجات دادند. سپس سامانیان به حکومت رسیدند و با تقویت بنیه ملی ایران پیشرفت های زیادی را در علم و فرهنگ به وجود آوردند. بزرگانی همچون فرودسی و ابن سینا در این دوره سربرآوردند. سپس در قرن دهم میلادی غزنویان بر بخش های وسیعی از ایران مسلط شدند. قرن یازدهم با ورود ترک ها به ایران همراه شد که سلسله سلجوقی را بنا نهادند و با یورش به روم شرقی باعث وقوع جنگ های صلیبی شدند. سپس خوارزمشاهیان به حکومت رسیدند که در این دوره ایران با حمله مغول ها روبرو شد. در سال های بعد مغول ها ایران را تصرف کردند و سلسله ایلخانیان را ایجاد کردند.

پس از ایلخانان، دوره ملوک الطوایفی ایجاد شد و سپس تیموریان سربرآوردند. تیموریان اندکی حکومت کردند و سپس دوباره نوبت به دوره ملوک الطوایفی رسید. در سال 1501 صفویان ایران را بار دیگر متحد کردند. در دوره صفوی ایران پیشرفت های فرهنگی، هنری و علمی فراوانی را به خود دید. سپس افشاریان به رهبری نادرشاه تا قلب هند پیش رفتند. پس از افشاریان، زندیان به رهبری کریم خان زند به سلطنت رسیدند و سپس در اواخر قرن هجدهم آغا محمد خان قاجار، با برانداختن زندیه، سلسله قاجار را بنا نهاد. قاجار ها ایران را به دوره سیاهی بردند و بسیاری بخش های کشور را در جنگ های مختلف از دست دادند. نهایتا قاجار ها در سال 1925 توسط رضا شاه پهلوی سرنگون شدند. پهلوی ها تا سال 1979 حکومت کردند و سپس طی یک انقلاب حکومت آنان فروپاشید و برای نخستین بار حکومتی به غیر از یک حکومت سلطنتی در ایران به قدرت رسید که جمهوری اسلامی است.

بهترین زمان سفر به ایران بر اساس آب و هوا

ایران کشوری با جغرافیای بسیار متفاوت است و از این رو در هر فصل سال در بخش های مختلف آن هوای متفاوتی حاکم است. در واقع ممکن است در حالی که مردم یک منطقه در کنار بخاری نشسته باشند، مردم منطقه دیگر بدون وسایل خنک کننده نتوانند زندگی کنند. در ادامه هر یک از فصول سال در ایران را بررسی می کنیم تا بهترین آب و هوا برای سفر به ایران را پیدا کنیم.

بهار: اگر مثلث طلایی ایران یعنی شهر های شیراز، اصفهان و یزد را برای سفر انتخاب کرده اید، بهار فصلی فوق العاده برای سفر محسوب می شود. ابتدای بهار همزمان است با جشن نوروز در ایران که تمام کشور غرق در شادی و جشن است. بهار در شیراز با پیچیدن عطر بهار نارج در فضا همراه است که حسی فوق العاده دارد. در این فصل دمای هوای بیشتر نقاط ایران معتدل است و تقریبا جایی از ایران گرمای شدید یا سرمای شدید را تجربه نمی کند هر چند استثنا هایی نیز وجود دارد. نوروز که با شروع بهار آغاز می شود سال نو ایرانی محسوب می شود و تقریبا دو هفته تعطیلات دارد. این دو هفته شهر های گردشگری ایران مملو از مسافران می شود و از این رو پیدا کردن هتل و یا پرواز میتواند سخت باشد. بنابراین اگر سفر به ایران را برای دو هفته ابتدایی بهار برنامه ریزی کرده اید مطمئن شوید از قبل هتل و پرواز خود را رزرو کرده باشید.

تابستان: فصل تابستان زمان مناسبی برای سفر به نواحی سردسیر ایران همچون آذربایجان، کردستان و کرمانشاه است. در این فصل تهران، شیراز و اصفهان نیز هوای مطلوبی دارند اما یزد هوای بسیار گرم تری را تجربه می کند. همچنین اگر جنوب ایران را برای سفر انتخاب کرده اید به هیچ وجه سفرتان را برای تابستان برنامه ریزی نکنید چرا که با گرمایی طاق فرسا روبرو خواهید شد. در عوض تابستان فصلی مناسب برای سفر به شمال محسوب می شود و در این فصل سرسبزی و زیبایی جنگل های شمال ایران بیش از پیش خود را نشان می دهد.

پاییز: فصل زیبای پاییز زمان مناسبی برای سفر به اغلب نقاط ایران است. در اواسط این فصل تقریبا تمام شهر های ایران در وضعیت مناسبی از نظر دمایی قرار دارند ولی باید بدانید پاییز پر بارش ترین فصل در سراسر ایران بوده و ممکن است با بارش برف یا باران مواجه شوید. مثلث طلایی ایران در این فصل از هر نظر مطلوب سفر است و با خلوت شدن شهر ها از گردشگر می توانید در هتل های بهتری با قیمت هایی پایین تر اقامت کنید. اگر شمال ایران را برای سفر پاییزی انتخاب کرده اید با منظره از طبیعت هزار رنگ روبرو خواهید شد و اگر در اواخر این فصل به جنوب ایران سفر کنید از هوای خوب آن شگفت زده می شوید.

زمستان: فصل زیبای زمستان بهترین زمان سفر به جنوب ایران است. در این فصل تمامی خطه جنوب کشور آب و هوایی بسیار خوب و مطبوع دارند و در واقع با هوایی بهاری روبرو خواهید شد. این فصل بهترین زمان ممکن برای گشت و گذار در جزایر خلیج فارس همچون کیش و قشم است. اگر به برف و اسکی علاقه مند هستید میتوانید سری به پیست های اسکی از شمال تا جنوب کشور بزنید. بهترین این پیست ها در نزدیکی تهران و کرج، در رشته کوه های البرز قرار دارند. اگر سرما برایتان مشکلی نیست و فکر می کنید به قیمت پایین تر هتل و پرواز می ارزد میتوانید مثلث طلایی را نیز برای سفر زمستانی انتخاب کنید.

بهترین زمان سفر به ایران بر اساس فستیوال‌ها

عید نوروز

از مهم‌ترین رویدادهای کشور ایران عید نوروز است. این عید باستانی از گذشته‌های دور در ایران رواج داشته. اول بهار هرسال عید نوروز نامیده می‌شود. با این عید سال شمسی ایرانیان آغاز می‌شود. مردم لباس‌های نو می‌خرند , خانه‌های خود را تمیز می‌کنند که به اصطلاح به آن خانه‌تکانی می‌گویند. در این عید سفره‌های مخصوصی با هفت‌سین چیده می‌شود که هرکدام نماد خاصی دارد. بسیار زیباست اگر این عید را در کنار یکی از خانواده‌های مهما‌ن‌نواز ایرانی باشید. نوروز از کهن ترین جشن های جهان محسوب شده و قدمت چند هزار ساله دارد. این جشن بزرگ نه تنها در ایران بلکه در سایر کشور هایی که زمانی جزئی از ایران بودند همچون افغانستان، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان و.. نیز جشن گرفته می شود.

شب یلدا

این رویداد نیز از رویدادهایی است که از گذشته‌ها و زمان زرتشت برای ایرانیان باقی مانده است. این جشن در استاطیر ایرانی به منظور گرامیداشت تولد ایزد مهر، خدای خورشید، جشن گرفته می شده است. ایرانیان در این رویداد بلندترین شب سال که آغاز زمستان است را جشن می‌گیرند. خانواده‌ها بر سر سفره‌ای مملو از تنقلات رنگارنگ در کنار بزرگ‌ترها جمع می‌شوند. بزرگان مجلس حافظ می‌خوانند و با آن روح خود را تلطیف می‌کند. انار نماد این شب زیباست.

چهارشنبه سوری

این جشن مربوط به چهارشنبه آخر هر سال است و از آیین باستانی زرتشتی به ما رسیده است. در این شب تعداد زیادی از مردم همزمان با پریدن از روی آتش‌هایی که برپا کرده‌اند شعر جالبی می‌خوانند: زردی من از تو، سرخی تو از من. آن‌ها با این شعر می‌خواهند تمام کسالت، ناراحتی و غم را به آتش بدهند و حال خوب و سرخی و شادی را از آن دریافت کنند.

جاذبه های گردشگری ایران

ایران با ویژگی های منحصر به فرد تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی اش جاذبه های منحصر به فردی را در خود جای داده است که در ادامه به برخی از مهمترین آنها می پردازیم.

پارسه (پرسپولیس)

پارسه یا پرسپولیس که در زبان محاوره مردم با نام تخت جمشید شناخته می شود مجموعه کاخ باستانی مربوط به دوره شاهنشاهی ایران هخامنشی است که در نزدیکی شیراز قرار دارد. پارسه نمونه ای بی بدیل از معماری ایرانیست و همچنین نشانی بی همتا از تاریخ و تمدن امپراتوری ایران در 25 قرن گذشته است. این بنای کهن به دستور داریوش بزرگ هخامنشی ساخته شد و در زمان جانشینان وی یعنی خشایارشاه و اردشیر اول بر گستره و شکوه آن افزوده شد. پارسه پایتخت نمادین ایران بوده است. در واقع پرسپولیس نمادی از سلطنت و استیلای شاهنشاهی ایران بر جهان باستان بوده است و از همین روست که در ساخت آن از معماری بسیاری از ملل تحت فرمان امپراتوری استفاده شده است ولی در نهایت بنایی خلق شده که می توان آن را بنایی کاملا پارسی دانست. تخت جمشید با سنگ نگاره های خود مشهور است. در این سنگ نگاره ها می توانیم شاهنشاهان ایران را مشاهده کنیم که بر تخت نشسته اند و در سنگ نگاره های دیگری می توانیم رعایای امپراتوری از اقصی نقاط گیتی را ببینیم که برای شادباش نوروز و تقدیم هدایا به محضر شاه بزرگ به پارسه آمده اند. از مهمترین بخش های پارسه می توان به کاخ آپادانا، کاخ تچر، کاخ صد ستون، دروازه ملل و... اشاره کرد.

آرامگاه کوروش کبیر و کاخ های پاسارگاد

پاسارگاد در نزدیکی تخت جمشید قرار دارد و یادبودی از باشکوه ترین دوره شاهنشاهی ایران یعنی دوران زمامداری کوروش بزرگ است. مهمترین اثر پاسارگاد همانا آرامگاه کوروش بزرگ، بنیانگذار شاهنشاهی ایران است. این آرامگاه به سبکی خاص و ویژه ساخته شده است و شامل پلکان های سنگی است که با بالارفتن کوچک و کوچکتر می شوند و نهایتا به اتاق اصلی مقبره می رسند. این بخش از مقبره تنها بخش کوچکی از بنای باشکوهی بوده است که در میان باغی بزرگ قرار داشته. تا همین یک قرن پیش می شد ستون ها و بخش هایی را در اطراف بنا مشاهده کرد که در عکس های قدیمی ثبت شده اند. رو به شمال که بگذاریم به کاخ های سلطنتی پاسارگاد میرسیم. این کاخ ها مقر فرمانروایی کوروش بزرگ بوده اند و یکی از مهمترین نقش های شاهنشاه در این بخش قرار دارد که نقش مردی بالدار با تاجی بسیار بزرگ است. هم اکنون ستون ها صفحه سنگی از کاخ های پاسارگاد بر جای مانده است.

نقش رستم

نقش رستم که میان پارسه و پاسارگاد و در کوه مهر قرار داد شامل نقش برجسته هایی تاریخی از چهار دوره ایلامی، هخامنشی، اشکانی و ساسانی است. مهمترین آثار نقش رستم به مقبره چهار شاهنشاه هخامنشی یعنی داریوش بزرگ، خشایارشاه، اردشیر اول و داریوش دوم اختصاص دارد. این چهار مقبره به شکل چلیپای ایرانی ساخته شده اند و در زمان ساخت رنگ آمیزی شده بودند و با پلکانی به زمین وصل می شدند اما اکنون رنگ آمیزی و پلکان ها از میان رفته است. این مقابر هر کدام کتیبه ای بر خود دارند که به معرفی هر یک از شاهنشاهان می پردازد که از ارزشمند ترین نوشته های میخی و زبان پارسی باستان به شمار می روند. در پایین مقبره ها سنگ نگاره های بسیار زیبایی از پیروزی های شاهنشاهان ساسانی را مشاهده می کنیم که همانا مهمترین آنها نقش پیروزی شاپور بزرگ اول بر امپراتوران روم یعنی والرین و امپراتور فیلیپ است. علاوه بر این می توان نقش هایی از دیهیم ستای اردشیر بابکان از اهورا مزدا، نقش نبرد شاپور بزرگ دوم با رومیان، سنگ نگاره ایزد آناهیتا و نرسی و... اشاره کرد. یکی از شگفت انگیز ترین آثار نقش رستم، کعبه زرتشت است. این بنا که نام اصلی آن "بُن خانک" یا همان خانه بنیادی بوده است در اوایل دوره هخامنشی ساخته شده است. از کاربرد این بنا اطلاع دقیقی نداریم ولی احتمالاتی مبنی بر اینکه یه آتشکده بسیار مقدس یا محل نگهداری نسخه اولیه اوستا بوده است مطرح شده که البته هیچ یک قطعیت ندارند.

میدان نقش جهان اصفهان

میدان نقش جهان اصفهان از مهمترین جاذبه های گردشگری ایران است. این میدان تاریخی در عصر صفویه و به منظور برگزاری مسابقات چوگان در حضور شاه ساخته شد. با این حال بعدا به یک میدان عمومی تبدیل شد. میدان نقش جهان دومین میدان بزرگ در جهان به شمار می رود و با بنا های تاریخی بسیار زیبایی احاطه شده است. بدون شک زیباترین و باشکوه ترین بنای اطراف میدان، مسجد شاه است. این مسجد که به مسجد جامع عباسی نیز مشهور است در دوران شاه عباس صفوی بنا شده و مسجد اصلی اصفهان بوده است. مسجد شاه معماری بسیار زیبا و باشکوهی دارد و به عنوان نمادی از معماری ایرانی شناخته می شود. بنای دیگر گرد میدان، کاخ عالی قاپو است که به عنوان دولتخانه صفوی مورد استفاده بوده است. مسجد شیخ لطف الله دیگر بنای مشهور اطراف میدان نقش جهان است. این مسجد یک شاهکار معماری محسوب می شود و به خصوص بخش داخلی گنبد آن از زیباترین نمونه های معماری ایرانی به شمار می رود.

باغ ارم

باغ ارم شیراز یکی از جا هایی است که هر عاشق باغ و معماری در سفر به ایران باید از آن دیدن کند. این باغ بسیار قدیمی است و قدمت آن به حدود هزار سال پیش می رسد. با این حال بخش زیادی از باغی که اکنون مشاهده می شود در دوران زندیه و همینطور در دوران قاجاریه ساخته شده است. باغ ارم نمونه ای فوق العاده از باغ آرایی ایرانی به شمار می رود. در مرکز باغ یک بنای تاریخی قرار دارد که در دوران قاجار به این شکل درآمده است و در آن دوران مورد استفاده حاکمان ایران بوده است. در ساخت این بنا از ترکیب معماری دوره های مختلف تاریخ ایران استفاده شده است و در نتیجه یک شاهکار خلق شده است. محوطه باغ ارم بسیار زیباست و تا اندازه زیادی به غایت باغ آرایی ایرانی که همانا ایجاد باغی مشابه باغ های بهشتی است رسیده است. در این باغ درختان و گیاهان بسیار مختلفی نگهداری می شود. بهترین زمان بازدید از باغ ارم فصل زیبای بهار است، زمانی که باغ در زیباترین حالت خود قرار دارد.

حرم امام رضا

حرم امام رضا که مقبره هشتمین امام شیعیان است در مشهد قرار دارد. این حرم بزرگ و باشکوه به عنوان یکی از زیباترین و البته گسترده ترین نمونه های معماری ایرانی شناخته می شود. قدمت این آرامگاه به بیش از هزار سال پیش می رسد ولی بخش عمده بنایی که هم اکنون مشاهده می شود در دوره صفویه، افشاریه، قاجاریه، پهلوی و جمهوری اسلامی ساخته شده است. مهمترین بخش بنا گنبد طلای آن است که در دوران شاه عباس صفوی با خشت های طلا ساخته شد. دو ایوان طلای بسیار زیبا در این حرم وجود دارد که یکی ایوان طلای نادری است که در دوره نادرشاه افشار ساخته شد و دیگری ایوان طلای ناصری است که در دوره ناصر الدین قاجار بنا شد. آرامگاه شامل رواق ها و صحن های بسیاری می شود و می تواند تا هفتصد هزار نفر را در خود جای دهد. بنای حرم در طول قرن ها در حال گسترش بوده و این روند همچنان ادامه دارد.

زیگورات چغازنبیل

زیگورات 3200 ساله دورانتاش که با نام زیگورات چغازنبیل شناخته می شود مهمترین اثر بازمانده از شهر باستانی دورانتاش و قدیمی ترین بنای مذهبی برجای مانده در تمام ایران است. این زیگورات که در نزدیکی شهر شوش در جنوب غربی ایران و در استان خوزستان واقع شده مهمترین اثر برجای مانده از دوران پیش از شاهنشاهی ایران و همچنین مهمترین یادبود برجای مانده از تمدن ایلام است. این زیگورات به عنوان یک معبد و توسط اونتاش ناپیریشا ساخته شده است. ابعاد این زیگورات در هر ضلع خود 105.20 متر است که از این رو می توان دو زمین فوتبال را در آن جای داد. چغازنبیل در ابتدا 53 متر ارتفاع داشته است اما در طی هزاران سال به دلایل مختلف بخش های بالایی آن از بین رفته است و تنها 25 متر از ارتفاع بنا باقی مانده است که مهمترین آنها به سخن اونتاش ناپیریشا مربوط است که گفته این بنا را به خدایان گال و اینشوشیناک اهدا می کند.

باغ فین

باغ فین یکی دیگر از باغ های بسیار زیبای ایرانی است که می توانید در سفر به ایران و شهر زیبای کاشان از آن دیدن کنید. این باغ زیبا نمونه ای برجسته از معماری و باغ آرایی ایرانی در دوره های مختلف تاریخی از جمله صفویه و قاجاریه است. باغ فین علاوه بر اینکه باغی بسیار زیبا و خرم است، بنا های زیبایی را نیز در خود جای داده است که از جمله آنها کوشک های سلطنتی و همینطور حمام های آن است. اقامتگاه های سلطنتی کاخ اغلب در دوره فتحعلی قاجار ساخته شدند تا محلی برای اقامت وی در بازدید از باغ فین باشند. باغ فین دارای دو حمام است که یکی حمام بزرگ و دیگری حمام کوچک است. حمام بزرگ در عصر قاجار و حمام کوچک در عصر صفویه ساخته شده است. حمام فین محل قتل با کفایت ترین صدراعظم دوران قاجار یعنی امیرکبیر است که به دستور حاکم وقت در این حمام به قتل رسید.

کاخ گلستان

تهران کاخ های بسیاری را در خود جای داده است اما بدون شک دیدنی ترین آنها کاخ گلستان است. این کاخ زیبا در عصر صفویه بنا نهاده شد ولی بخش عمده بنا هایی که اکنون مشاهده می کنیم در عصر قاجار ساخته شده اند. کاخ گلستان تا پایان دوره پهلوی مورد استفاده بوده است و تاجگذاری رضا شاه و محمدرضا شاه در تالار سلام آن انجام شده است. تالار سلام که تخت سلطنتی در آن قرار دارد بزرگترین تالار کاخ است و محلی برای گرد آمدن درباریان و برگزاری مراسمات مهم بوده است. دیگر بخش مهم کاخ گلستان، عمارت بادگیر است. این عمارت نمونه ای کم نظیر از هنر آینه کاری ایرانی را به نمایش می گذارد و سر تا پای آن به زیبایی آینه کاری شده است. شمس العماره که روزگاری بلند ترین بنای تهران بود و دید فوق العاده ای به شهر داشت در کاخ گلستان قرار دارد ولی امکان بازدید از طبقات بالایی آن وجود ندارد. حیاط مرکزی کاخ گلستان محل قرارگیری باغ های زیبایی است که به سبک ایرانی طراحی شده اند. همچنین دیواره های اطراف حیاط داخلی کاخ به واسطه استفاده از کاشی های رنگارنگ و ایجاد طرح و نقش هایی از زیباترین بخش های کاخ به شمار می روند.

موزه ایران باستان

موزه ایران باستان که در تهران واقع شده محل قرارگیری با ارزش ترین اشیاء تاریخ ایران است که در کشور نگهداری می شود. این موزه که در دوره پهلوی و به سبک ایوان خسرو در تیسفون ساخته شده است گنجینه بی همتایی از تاریخ و فرهنگ ایران از دوره های مختلف تاریخی را در خود جای داده است. از جمله مهمترین آثار این موزه می توان به مجسمه داریوش بزرگ هخامنشی اشاره کرد که در مصر ساخته شده بود و در حفاری هایی در شوش یافت شده است. تکوک شیر غران هخامنشی یکی دیگر از اشیاء بسیار با ارزش موزه است که قدمتی 2500 ساله دارد. دیوار نگاره مجلس بار عام شاهنشاهی که از تخت جمشید آورده شده نیز در موزه ایران باستان نگهداری می شود. یکی دیگر از اشیاء موزه، مجسمه یک اشراف زاده اشکانی است که گمان می رود سردار سورنا، سردار نامی دوره شاهنشاهی ایران اشکانی باشد.

کلیسای وانک

کلیسای وانک که نام اصلی آن "سورپ آمنا پرکیچ وانک" است، مهمترین و زیباترین کلیسایی است که در سفر به ایران می توانید از آن دیدن کنید. این کلیسای زیبا در اصفهان قرار دارد و به مسیحیان ارمنی اختصاص دارد. این کلیسای زیبا که نمونه ای کم نظیر از معماری ارمنی را به نمایش می گذارد، در سال 1606 و در دوران شاه عباس صفوی بنا نهاده شد ولی تکمیل آن تا سال 1664 به طول انجامید. نمای بیرونی کلیسا شامل گنبد و دو مناره می شود که با آجر ساخته شده اند. اما شگفتی واقعی در داخل بنا نهفته است. زمانی که وارد کلیسا شوید با منظره شگفت انگیزی از نقاشی هایی مواجه خواهید شد که از سر تا پای بنا را فرا گرفته اند. این نقاشی ها که توسط هنرمندان ارمنی خلق شده اند، به موضوعات مذهبی مسیحی اختصاص داشته و رویداد های مهم در این آیین را به تصویر می کشند.